فهرست مطالب

تعریف مفهومی هیجان

مفهوم خودآگاهی هیجان

دیدگاه های مطرح شده در مورد هیجان

دیدگاه زیستی

دیدگاه شناختی

دیدگاه دو سیستمی

دیدگاه پردازش اطلاعات یا دیدگاه توانایی

دیدگاه‌های مرکب

تاریخچه هیجان

نظریه های هیجان

نظریه جمیز-لانگه

نظریه شاختر-سینگر

نظریه ارزیابانه

نظریه رفتارگرایی

فیزیولوژی هیجان ها

واکنش های فیزیولوژیک هیجان

انواع واکنش های هیجانی

عملکرد ذهن در هیجان

اساس عصبی هیجان

انواع تنظیم هیجان

مبانی نظری هیجان

اهمیت تنظیم هیجان

پیامدهای تنظیم موفق هیجان

پیامدهای تنظیم ناموفق هیجان

هیجان یک حالت احساسی است که از فعل‌وانفعالات یک‌باره پدید می‌آید و عبارت است از تجربه ذهنی هشیار (عنصر شناختی) که با انگیختگی بدن (عنصر فیزیولوژیکی) و جلوه‌های آشکار خاص (عنصر رفتاری) همراه است. روانشناسان برای شناخت احساسات انسان، هیجان‌ها را به طرق گوناگون طبقه‌بندی می‌کنند. ایزارد برای بقای فرد یا نوع، ده هیجان اصلی و مهم را تشخیص می‌دهد که عبارت‌اند از: رغبت و برانگیختگی، شادی، پریشانی، دلتنگی، تعجب، خشم، نفرت، خوارشماری یا تحقیر، ترس، شرم و گناه. هر کدام از این هیجان‌ها دارای سه جزء ترکیب کننده است، فعالیت عصبی، احساس ذهنی یا غیر ذهنی و تجلی (پلاچیک[1]، 1959؛ به نقل از یوسفوند، 1395).

هیجانات می‌تواند همسازمان دهنده توجه و هم مانعی برای سازنده توجه باشند، هم می‌تواند حل مسئله را تسهیل و هم مختل کند و همچنین هم باعث ایجاد روابط و هم تخریب آن شوند. مکلم (2007؛ ترجمه کیانی و بهرامی، 1390) در خصوص مزایای تنظیم هیجان بیان می‌دارد که تنظیم هیجان یکی از مؤلفه‌های اساسی انعطاف پذیری و شایستگی فرد هست، همچنین به‌عنوان یکی از تعدیل کننده‌های اجتماعی قوی عمل می‌کنند (اسمیت، 2002؛ به نقل از گلی، 1393) و همچنین پیش بینی کننده سلامتی است، در موفقیت انطباقی یک عامل اساسی است و توسط بعضی‌ها به‌عنوان بهترین پیش بینی کننده سازگاری معرفی شده است (ماتسوموتو، 2002؛ به نقل از اندامی خشک، 1392) و برای موفقیت و شادکامی شدیداً مهم دانسته شده است. تنظیم هیجان یک فرایند محوری برای همه جنبه‌های عملکردانسان است و نقش حیاتی در شیوه‌ای که افراد با تجارب استرس زا مقابله می‌کنند و شادی را تجربه می‌کنند، ایفا می‌کند. تنظیم هیجان دلالت‌های بالینی مهمی دارد، روش‌هایی که افراد هیجان‌هایشان را مدیریت می‌کنند. عملکرد روانشناختی (مانند مشکلات بیرونی و مشکلات رونی) آن‌ها را متأثر می‌سازد. همچنین تنظیم هیجان دارای تلویحات رشدی و اجتماعی مهمی مانند رشد همدلی و روابط با همسالان، هست (فوسکا، 2008)