فهرست مطالب

مبانی نظری شخصیت

رویکرد روان کاوی

رویکرد پویایی روانی-اجتماعی رفتار انسان

نظریه های پدیدار شناختی

دیدگاه رفتار گرایی

رویکرد تحلیل عوامل

ریشه های تاریخی نظریه پنج عامل بزرگ

مدل پنج عاملی در فرهنگ های مختلف

پنج بزرگ ایرانی(گردون)

ابعاد شخصیت بر اساس مدل پنج عامل بزرگ شخصیت

عامل گشودگی (o)

عامل روان رنجورخویی (N)

عامل برونگرایی (E)

عامل وظیفه شناسی (C)

عامل توافق (A)

ثبات و تغییر در شخصیت

پیش بینی پیامدهای مهم زندگی از طریق پنج بزرگ عامل بزرگ شخصیت

علایق شغلی و تحصیلی

تعریف مفهوم شخصیت امر دشوار است، و حتی بهترین تعاریفی هم که ارائه شده کاملاً انتزاعی هستند. مفهوم شخصیت در روان­شناسی یک مفهوم رایج و معمول در عین حال فوق­العاده غامض و پیچیده است. تمام تعاریف شخصیت سعی دارند نارسائی مفهوم آن را جبران کنند، اما وجود بیش از پنجاه تعریف متفاوت برای شخصیت حاکی از پیچیدگی آن است (گروسی فرشی و قاضی طباطبایی، ۱۳۸۰). شخصیت از واژه لاتین پرسونا[۱] گرفته شده است که به نقابی اشاره دارد که هنر پیشه­ها در نمایش به صورت خود می­زدند. بنابراین، بر اساس ریشه این کلمه ممکن است نتیجه­گیری شود، که شخصیت به ویژگی­های بیرونی و قابل مشاهده اشاره دارد. پس شخصیت ما در قالب تأثیری که بر دیگران می­گذاریم، تعریف می­شود. اما آیا هنگامی که واژه شخصیت را به کار می­بریم تمام منظور ما همین است؟ آیا ما فقط درباره آنچه می­توانیم ببینیم حرف می­زنیم؟ البته منظور ما چیزی بیشتر از این است یعنی مقصود ما در نظر داشتن بسیاری از ویژگی­های فرد است. کلیت یا مجموعه­ای از ویژگی­های مختلف که از ویژگی­های جسمی سطحی فراتر می­رود. این واژه تعداد زیادی از ویژگی­های ذهنی، اجتماعی و هیجانی را نیز در بر می­گیرد. ویژگی­هایی که ممکن است نتوانیم بطور مستقیم ببینیم و  شخص امکان دارد آن­ها را مخفی نگه دارد. این امکان نیز وجود دارد که هنگام استفاده از واژه شخصیت منظورمان ویژگی­های پایدار باشد (کارسون[۲]، ۱۹۸۹، به نقل از کاظمی، ۱۳۹۰). تعریف ما از شخصیت ممکن است عقیده بی­نظیر بودن انسان را نیز شامل باشد. ما شباهت­هایی را در بین مردم می­بینیم، با این حال احساس می­کنیم که هر یک از ما ویژگی­های خاصی داریم که ما را از دیگران متمایز می­سازد. بنابراین، می­توانیم بگوییم که شخصیت مجموعه­ای از ویژگی­های پایدار و بی­نظیر است که ممکن است در پاسخ به موقعیت­های مختلف تغییرکند (شولتز و شولتز، ، ترجمه­ی سید محمدی، ۱۳۹۱). حتی این تعریف تعریفی نیست که همه روان­شناسان با آن موافق باشند. برای رسیدن به دقت بیشتر، باید ببینیم هریک از نظریه­پردازان شخصیت چه منظوری از این اصطلاح دارند، نظریه­های شخصیت اگرچه یکی از جالب­ترین مباحث روانشناسی هستند، اما در کل نمی­توانند از چند رویکرد اصلی فراتر روند. در ادامه به هر کدام از این رویکردها نگاهی اجمالی می­اندازیم.

Visits: 316